CIEMNA I JASNA STRONA STRESU:

Podział stresu na eustres (czyli dobry/pozytwny stres) i dystres (stres negatywny/ destrukcyjny) ustalił Hans Selye, kanadyjski lekarz. Jego zdaniem za stres pozytywny (eustres) można uznać taki, który:

• motywuje nas do działania
• mobilizuje siły organizmu do walki
• zwiększa umiejętność koncentracji
• jest bodźcem do podejmowania wyzwań
• sprzyja zdrowej rywalizacji

Inaczej możemy powiedzieć, że istnieje pewien optymalny poziom stresu, który wytrąca nas z relaksu i „zmusza” do efektywnego działania, pobudzając kreatywność i wytrzymałość. Towarzyszy on wyzwaniom, zmianom i nieoczekiwanym okolicznościom, pomagając nam zdobywać doświadczenia. Bez niego nasz rozwój nie byłby możliwy.

Dystres to z kolei stres, który szkodzi zdrowiu, zwany jest inaczej stresem szkodliwym lub paraliżującym. Dystres powstaje albo na skutek działania jednego silnego bodźca lub częściej bywa następstwem długotrwałego stresu, gdy organizm przestaje sobie z nim radzić i go neutralizować, np. na skutek mobbingu.

Możemy śmiało stwierdzić, że stres staje się zawsze destrukcyjny, gdy jest przewlekły lub nieadekwatny. Taki stres w miejscu pracy może wynikać na przykład z długotrwale panujących tam złych warunków (np. braku odpowiednich narzędzi, złego oświetlenia,  hałasu),  wymagań (braku kontroli lub/i braku wsparcia przełożonych przy dużej odpowiedzialności), albo i braku jasno określonego celu działania, czy po prostu nieefektywnego zarządzania.

Destrukcyjny  stres ma daleko idące konsekwencje. Dla pracowników może oznaczać problemy psychiczne, nawet depresję oraz dolegliwości psychosomatyczne. Dla pracodawców – spadek poziomu motywacji i efektywności wśród pracowników, a co za tym idzie, dodatkowe koszty.

Szkodliwe działanie stresu na mózg

Przedłużający się silny stres zakłóca pracę mózgu, upośledza zdolność komórek mózgowych do przenoszenia i zużywania glukozy, która jest dla nich źródłem energii. Przy niedoborze glukozy komórki mózgu stają się bardziej podatne na uszkodzenia. Hipokamp -struktura mózgu odpowiedzialna za gromadzenie i przywoływanie w sposób świadomy wspomnień dotyczących aktualnej sytuacji i wcześniejszych stresorów, które były obecne w przeszłości, wywołały reakcję i określone skutki. Ten ciąg procesów, za które odpowiada hipokamp, pozwala na uczenie się na minionych doświadczeniach i przewidywanie różnych sytuacji. Hipokamp jest szczególnie wrażliwy na działanie kortyzolu – hormonu stresu. Nadmiar kortyzolu upośledza zdolność do wytwarzania nowych komórek i naprawy istniejących. Może to negatywnie wpływać pamięć, nastrój, zdolność uczenia się.

Szkodliwe działanie stresu na serce

Przewlekłemu stresowi towarzyszy nadmierne wydzielanie adrenaliny. Prowadzi to do uszkodzeń wyściółki naczyń krwionośnych. W następstwie zwiększa się
ryzyko pojawienia nadciśnienia, udaru oraz zawału. Dodatkowym czynnikiem ryzyka jest nadużywanie alkoholu, palenie papierosów oraz nadmierne objadanie się jako strategii obniżania poziomu emocjonalnego napięcia, wszystko to powoduje zwiększone ryzyko pojawienia się chorób serca.

Stres a przybieranie na wadze

Działanie kortyzolu powoduje zwiększenie apetytu, aby dostarczyć energii na kolejną bitwę, dodatkowo zakłóca sen, powoduje zjadanie więcej niezdrowych produktów. W rezultacie przy długotrwałym stresie może wzrosnąć stężenie cukru we krwi i odłożyć się w nadmiar tłuszczu, szczególnie brzusznego. Efekt ten miał służyć naszym dalekim przodkom w ochronie narządów wewnętrznych przed uszkodzeniem podczas walki. 🙂

Wpływ i konsekwencje długotrwałego stresu na funkcjonowanie psychiczne

Chroniczny stres może być współodpowiedzialny za pojawienie się dolegliwości psychosomatycznych, zaburzeń depresyjnych, zaburzeń nerwicowych związanych
ze stresem takich jak: zaburzenia lękowe w postaci fobii, inne zaburzenia lękowe, zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne,  reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne, zaburzenia pod postacią somatyczną. Obraz zaburzeń nerwicowych jest różnorodny ale zawsze podstawowym objawem jest lęk. W zaburzeniach nerwicowych mogą pojawić się różne objawy somatyczne takie jak: niedowłady kończyn, zaburzenia wzroku, słuchu, trudności z oddychaniem, uczucie ciasnoty w klatce piersiowej, napięciowy ból głowy, ból żołądka, zawroty głowy, drżenie kończyn, kołatanie serca, nagłe uderzenie gorąca. Obserwuje się zaburzenia funkcji poznawczych, natrętne myśli, trudności w koncentracji uwagi, zaburzenia emocji, lęk nieokreślony, niepokój, brak motywacji, apatia, zanik zdolności odczuwania przyjemności, stan podwyższonego napięcia, irytacja, przygnębienie, obniżony nastrój, zaburzenia snu.